وصف خجند و خجندیان در شعر فارسی

خجند از مراکز مهم ادبی و فرهنگی فارسی زبانان آسیای مرکزی، یعنی تاجیکستان محسوب می شود و بسیاری از شعرای بزرگ ادبیات فارسی مثل سعدی، حافظ، ظهیر فاریابی و... با این شهر و اهالی آن ارتباط قوی داشتند. در دورۀ سلجوقیان، رهبری علمی و مذهبی اصفهان در اختیار آل خجند گذاشته شد و این موضوع سبب نفوذ و اعتبار فضلای خجند در شهرهایی مثل اصفهان، ری، نیشابور و... گردید. ازهمین رو، بسیاری از سخن سرایان نامور ادب فارسی به این محافل روی آوردند و با رؤسای خجندی دوستی و مودت برقرار کردند. جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، کمال الدین اصفهانی، خاقانی شروانی، سیف الدین اسفرنگی، رفیع الدین لبنانی، ظهیر فاریابی و اثیرالدین اخسیکتی ازجمله شعرایی هستند که با خاندان خجندی دوستی و همکاری داشته اند. در این مقاله، درباره شکل گیری و نحوۀ ارتباط این شاعران با آل خجند با تکیه بر مطالب نقل شده در منابع گوناگون به تفصیل سخن رفته است.